آشنایی با نقاط دیدنی ایران (1) : قلعه لمبسر یا دژ لمسر ,

دژ لمبسر یا لمسر که در شمال شهر قزوین و در منطقه الموت در شمال شرقی شهر رازمیان واقع شده است و قدمت آن به دوران ساسانیان بازمی گردد و در دوره سلجوقیان مورد استفاده گسترده قرار گرفت. این قلعه از مهم ترین پایگاه های اسماعیلیان پس از دژ حسن صباح است و در بخش الموت غربی در شهرستان قزوین واقع شده است.

پیرامون سال ساخت این بنا در اسناد تاریخی یادی به میان نیامده است اما نوع ساخت و مصالح بکار رفته در آن نشانگر این است که ازآن دارد که این بنا از استحکامات دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی است.

این قلعه ابعادی در حدود ۴۸۰ متر در جهت شمالی-جنوبی و ۱۹۰ متر در جهت شرقی-غربی دارد. پس از فتح قلعه لمسر، حسن صباح، کیا بزرگ امید را به حکومت بزرگترین قلعه اسماعیلیان نزاری در الموت غربی، منصوب کرد. لمسر در زبان طبری به معنای «روی بوته» است.

لمبسر قلعه مستحکم اسماعیلیان در ۳ کیلومتری شمال شرقی شهر رازمیان - مرکز بخش رودبار الموت غربی - قرار دارد. دره های عمیق نینه رود و لمه دسترسی به آن را از شرق و غرب غیرممکن ساخته اند و تنها از دو دروازه شمالی و جنوبی می‌توان به دژ وارد شد. شیب کوه که از شمال به جنوب کشیده شده و اختلاف دو سطح آن به ۱۵۰ متر می‌رسد حدود ۴۸۰ متر طول دارد و پهنای قلعه بیش از ۱۹۰ متر است، این موارد شرایط استثنایی برای دژ به وجود آورده که موجب تسخیر ناپذیر خواندن این قلعه شده است.

این قلعه که در بخش الموت غربی واقع گردیده مهم ترین مقر برای دفاع از الموت در برابر هجوم از سوی غرب بود.دیواره های عظیم دولایه با ارتفاعی افزون بر ۱۰ متر از سنگهای بسیار بزرگ، که اکنون تنها بقایای ناچیزی از آن باقی مانده است، وظیفه محافظت از قلعه در برابر هجمه دشمنان بود. ساختمان اصلی در بخش شمالی دژ با دیوارهایی به قطر ۱۲۰ سانتی متر از سنگ تراشیده، جایگاه اصلی کیا بزرگ امید فرمانروای قلعه بوده است.

از نکات شگفت آور در مورد این قلعه، سازوکار حیرت انگیز جمع آوری و ذخیره آب باران، سیستم آبرسانی و همچنین مخازن غلات در جنوب و جنوب شرقی آن است که سبب می‌شد علی رغم محاصره بلند مدت ساکنان آن به حیات ادامه دهند.

از استحکامات شمالی قلعه که تنها راه نفوذ و دسترسی به آن بوده، اثری به جای نمانده است. اما با توجه به آثار باقی مانده، این بخش مسلماً دارای دروازه و برج و باروهای عظیم بوده است. برای ساخت استحکامات این قلعه از مصالح سنگ با ملات ساروج یکپارچه استفاده شده است. وسعت کم نظیر قلعه لمبسر اجازه مختصر کشت به اهالی آن می‌داده تا در مواقع محاصره خودکفا باشند.

این قلعه به واسطه موقعیت و اهمیت خاص خود در دوره تسلط اسماعیلیه شهرت بسیار یافت و پس از قلعه الموات واقع در روستای گازرخان، از مهم ترین دژهای اسماعیلیه بشمار می‌رفته است.

سوم آبان 1396 خبرگزاری تسنیم خبری از اداره میراث فرهنگی استان قزوین مبنی بر بازسازی و بهسازی قلعه لمسر منتشر کرد در این خبر امده بود:

« به نقل از روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین، محمد علی حضرتی اظهار داشت: در مرحله جدید ساماندهی و مرمت قلعه تاریخی لمبسر اقدام هایی چون ساماندهی و تعبیه نرده در مسیر ورودی برای دسترسی آسان بازدیدکنندگان، بندکشی دیوارهای فرسوده، سنگفرش اتاق های شاه نشین، ساخت درب و پنجره برای اتاق های شاه نشین و ایجاد طاق برای اتاقک نگهبانی با 500 میلیون ریال از محل اعتبارات ملی میراث فرهنگی انجام شد.

وی بیان کرد: در صورت تامین اعتبار مورد نیاز مرحله دیگر این طرح شامل ساماندهی و مرمت برج ها و دیواره های قلعه همراه با کاوش های باستان شناسی به اجرا درخواهد آمد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین گفت: به منظور سهولت تردد گردشگران و ایمنی آنها برای بازدید از این اثر تاریخی اقدام های مرمتی شامل مرمت بخش هایی از قلعه، تعبیه و ساماندهی راه های ورودی و ساخت پله های سیمانی و آهنی در سال های گذشته توسط اداره کل میراث فرهنگی صورت گرفته بود.

حضرتی ها خاطرنشان کرد: قلعه تاریخی لمبسر دژ مستحکم اسماعیلیان، از آثار متعلق به قرون اولیه اسلامی است که در سه کیلومتری شمال شرقی شهر رازمیان در بخش الموت غربی شهرستان واقع شده و سال 82 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.»

نویسنده : مصطفی قوامی

نمایی از دژ لمبسر

راه دسترسی به قلعه لمسر

لمسر