استارت آپ های بومی موفق و ناموفق : مرداد 1403 ,

با چند گزاره کوتاه به مثابه مقدمه به سراغ موضوع می‌رویم. دو سال پس از نگارش اولیه متن حاضر و در نیمه مرداد 1403 مجددا برای اصلاح متن حاضر و افزودن بخش هایی به آن مجدا محتوای پیش رویتان را بازنگری و مورد بازنگاری قرار دادم.عنوان اولیه این متن «معرفی استارت آپ های موفق بومی ایران - مرداد 1401» بود که در بازنویسی حاضر متن به عنوان «استارت آپ های بومی موفق و ناموفق : مرداد 1403 » تغییر می‌یابد. به غیر از این چند سط به مثابه مقدمه که در مرداد1403 نگارش یافته مطالب تا ابتدای فصل و زیر عنوان «مروری بر وضعیت استارت آپ های معرفی شده در سال 1401 » مربوط به سال 1401 است و البته بجز اصلاح نگارشی فقط عنوان «استارت آپ های در تکاپو برای آینده » متن آن سال را در زیر عنوانش دو تکیه کرده مابقی نگارش یافته به سال 1401 است و بقیه

فناوری همیشه تحول آفرین و بسط دهنده واژگان و مفاهیم بوده است. با رشد روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران واژه استارت آپ (startup or start-up ) نیز همپای جمعیت جوان کشور رشد کرد.شرکت‌های استارت آپی شرکت هایی جوان، خلاق، در پی ایجاد ارزش برای جامعه هدف به صورت خاص و جامعه انسانی به صورت عام هستند. این شرکتها با پذیرش ریسک بسیار بالای وظایف اقتصادی که عهده دار می‌شوند در پی ایجاد فضا‌های نوین در بازار، رقابت سازی، خدمت رسانی و تحول در پاسخگویی به نیاز‌های جامعه هستند. در ادبیات فارسی از معادل «شرکت نوپا، شرکت نوآفرین» و اخیرا به تصویب فرهنگستان زبان فارسی از واژه «کمک نوآور» استفاده می‌شود. متاسفانه تمامی واژه‌های فارسی فاقد بار معنایی لازم برای پیام رسانی مفهوم «استارت آپ» هستند از اینرو لاجرم از همین واژه بیگانه در مقاله استفاده می‌کنیم.

تعریف استارت آپ

بنا به تعریفی استارتاپ پروژه‌ای است که توسط یک کارآفرین و برای جست‌وجو، توسعه و اعتبارسنجی یک مدل تجاری مقیاس‌پذیر انجام می‌شود. استارتاپ‌ها در ابتدا با عدم‌ قطعیت زیادی مواجه می‌شوند و احتمال شکست آن‌ها بالا است. به همین سبب، در نهایت تعداد کمی از آن‌ها موفق و تأثیرگذار خواهند بود.این شرکت‌ها معمولاً مبتنی بر ایده‌های ریسک‌پذیری هستند که مدل کسب‌و کار مشخصی ندارند و بازار هدفشان نیز فرضی است. شرکت‌های نوپا می‌توانند در هر حوزه‌ای ایجاد شوند، ولی اغلب به شرکت‌هایی نوپا گفته می‌شود که پتانسیل رشد سریعی دارند و در زمینه فناوری (تکنولوژی) فعالیت‌ می‌کنند. بر همین اساس، این مجموعه‌ها معمولاً به دنبال جذب سرمایه برای رشد سریع‌تر در مدت زمانی کوتاه هستند.

تولید محتوا مهم ترین عامل در رشد استارت آپ ها ست. البته وقتی از محتوا صحبت می‌کنیم صرفا منظورمان محتوای تبلیغاتی یا سئویی نیست. محتوا طیف وسیعی از اطلاعات و ضروریاتی ست که کاربران به آن احتیارج دارند و در عمل خیلی فراتر از آن محتوایی ست که می‌شناسیم

 
نقطه شروع استارت آپی در ایران

اواسط دهه 80 شمسی همگامی، همراهی و هم افزایی دو عامل مهم، فرصت طلایی برای رشد و شکوفایی استارت آپ‌های ایرانی را فراهم آورد. آن دو عامل عبارت بودند از «جمعیت جوان تحصیلکرده کشور» و «موج‌های مختلف فناوری ارتباطی – اطلاعاتی». تلاش نسلی از جوانان خلاق و ریسک پذیر شده استارت آپ هایی که امروزه به مراتب شناخته شده تر از روز‌های آغازینشان هستند. استارت آپ هایی که مرحله انکوباتوری و نوباوگی را طی کرده اند و به بلوغ لازم برای تحقق یک تحول شگرف اقتصادی در کشورمان رسیده اند.
تعدا زیادی از استارت آپ ها (بنا بر تعریف و ماهیت استارت آپ) توفیق لازم را نداشتند و برخی از انها قله‌های ترقی و پیشرفت را یکی پس از دیگری فتح کردند.
مواردی همچون بامیلو، تهران کالا و کالاگرد فقط برخی از استارت آپ‌های شناخته شده ای بودند که با شکست مواجه شدند و در همین زمان نگارش این متن؛ فروشگاه اینترنتی زنبیل نیز دچار بحران مالی و توقف فعالیت شده است.اما استارت آپ‌های موفق هم کم نبوده اند که در ادامه به انها اشاره خواهیم کرد.

 
معرفی چند استارت آپ‌ موفق ملی

در هر حوزه ایی را که نگاه می‌کنیم یک یا چند استارت آپ موفق ایرانی را در آنجا مشاهده می‌کنیم. لیست بالا بلند عرصه‌های شغلی و استارت آپ ها انچنان زیاد است که ما فقط به تعداد محدودی از آنها که بیشترین نقش را در ایجاد تحول در جامعه ایرانی داشته اند اشاره می‌کنیم.

 
1-  دیجی کالا در حوزه فروش اینترنتی کالا -

بی شک وقتی بخواهیم از استارت آپ ها حرف بزنیم بایستی در صدر لیست نام دیجی کالا را بگنجانیم. فروشگاه اینترنتی دیجی کالا با فروش کالای دیجیتال کارش را آغاز کرد و به فروش سایر کالاها تسری داد امروزه دیجی کالا به عنوان سومین سایت پربازدید ایران والبته یک هلدینگ از کسب و کار‌های اینترنتی موفق در حوزه استارت آپ ها شناخته می‌شود. دیجی کالا مگ، دیجی استایل و فیدیبو جزء اولین حلقه‌های شکل گیری این کسب و کار مجموعه ای بوده اند. با افزایش تراکنش ها در دیجی کالا؛ دیجی پی به عنوان برنامه کاربردی مالی وارد چرخه کاری دیجی کالا شد و سپس دیگر کسب و کارها شکل گرفتند. شاید پیندو را بتوان آخرین حلقه از زنجیره شرکت‌های دیجی کالا نامید اگرچه بی شک اخرینش نیست.

2-  آپارات (حوزه سرگرمی: سرویس اشتراکی فیلم) –

پس از گوگل؛ آپارات پر بازدید ترین سایت ایران است. جذابیت بصری انواع و اقسام فیلم از تکیه فیلم‌های مسابقات ورزشی گرفته تا اپیزود‌های مختاف فیلم و سریال ها و فیلم‌های تبلیغاتی و حتی فیلم هایی که یک کاربر عادی م تواند با گوشی اش بگیرد ودر معرض دید دیگران قرار دهد همه و همه از آپارات قابل مشاهده است و منبع درآمد آپارات هم بر مبنای تبلیغات بنا شده است.

3-  آسان پرداخت معروف به آپ (حوزه مالی : پرداخت و تراکنش) –

از ابزار‌های پرداخت مبتنی بر وب به آسان پرداخت می‌توان اشاره کرد که در ابتدا پرداخت قبوض وسپس تراکنش‌های مالی از یک شخص به شخص دیگر را سرلوحه کاری خود کرد و امروزه طیف وسیع خدمات مالی و خدمات غیر مالی (خرید) را ارائه می‌دهد.

4-  اسنپ – تپسی (حوزه حمل و نقل ) –

سامان دهی وضعیت مسافر و مسافرگیری و ایجاد تحول در حوره حمل و نقل شهری از مواردی بود که زندگی میلیون ها ایرانی را دگرگون کرد.

5-  کافه بازار (حوزه فناوری : سکوی برنامه‌های کاربردی) –

دسترسی به ده ها هزار برنامه کاربردی (اپلیکیشن موبایلی) تلفن همراه بدون استارت آپ هایی از قبیل کافه بازار مقدور و میسر نبود.

6-  دیوار (حوزه آگهی و تبلیغات) -

نام مناسب دیوار مخصوص برنامه کاربردی شد که اعلانات و تبلیغات ده ها هزار ایرانی را به صورت روزانه در خود جلب و سپس در معر دید دیگران قرار می‌داد. این برنامه کاربردی از تبلیغات فروش کالای دست دوم کارش را شروع کرد و به مرور سایر آگ‌های را نیز پذیرفت از آگهی فروش و اجاره ملک و خودرو گرفته تا آگهی پیدا کردن یک پارتنر ورزشی یا تمرین زبان انگلیسی.

7-  ایمالز - ترب (موتور جستجوی کالا و قیمت) :

ترب این روزها شاید بواسطه تبلیغاتش بیش از ایمالز شناخته شده تر است. اما سابقه کاری ایمالز بیشتر است. رقابت پذیری بین هزاران فروشگاه اینترنتی خرد و تغییر موازنه قدرت و نفوذ به بازار در حوزه خرید و فروش اینترنتی از دیجی کالا به سمت این فروشگاه ها بخشی از خلایی ست که توسط این فروشگاه ها پر می‌شود.

این وظیفه همان ماموریت سازمانی تعریف شده ترب برای خویش است که در پیام محوری تبلیغات تلویزیونی ترب هم قابل مشاهده است. جمله معروف «تو تخفیف شگفت انگیز خریدم» کنایه ای هوشمندانه به ایده و طرح «شگفت انگیز دیجی کالا» ست که برای خریداران و فروشندگان حرفه ای این بازار به دفعات صوری بودن تخفیفات دیجی کالا به اثبات رسیده است. البته این بیان به معنای اطلاق عمومی به کلیه تخفیف‌های دیجی کالا نیست.

8-  سنجاق – آچاره (حوزه ارائه خدمات) :

کارگران فصلی سر چهار راه با تخصص هایی همچون بنایی،گچ کاری، کاشی و سرامیک کاری و حتی کارگر ساده ساختمانی در جای جای شهرها دیده می‌شوند افرادی که منتظر کارفرمایانی هستند تا آنها را سر پروژه‌های عمرانی ببرند به این خیل عظیم نیروی کار، تاسیسات کاران و الکتریکی کاران و سایر رشته‌های کاری را اضافه کنید که مغازه کوچک در سطح شهر دارند و به صورت سنتی صبح تا شب در انتظار ارائه یک خدمت هستند. همانگونه که آمدن خطوط تلفن ثابت و سپس همراه بخشی از بیکاری پنهان این افراد را برطرف کرد، اینترنت و تلفن‌های هوشمند هم بخش دیگری از بیکاری پنهان این قشر از جامعه را رفع کرد.
استارت آپ هایی همچون سنجاق و آچاره از این دست استارت آپ ها هستند.
علاوه بر افزایش اشتغال کامل نیروی کار، سطح پاسخگویی به نیازمندی‌های روز جامعه را چه به لحاظ کمی و چه کیفی بالا برد تا شاهد یک تحولی دیگ در این عرصه باشیم.

 
9- فیلیمو و نماوا (حوزه فیلم و سریال) :

پرداخت تخصصی تر به موضوع فیلم وسریال محور فیلیمو و نماوا شد. اگرچه آپارات هم با تمرکز بر روی چند رسانه ای ها در فضای مجازی بویژه تولید فیلم‌های موبایلی تقریبا به لحاظ کاری به فیلیمو ونماوا شبیه است اما به لحاظ عملکردی و حوزه اثرگذاری کاملا متفاوت از هم هستند. تمرکز بر سرگمی خصیصه بارز این استارت آپ هاست.
صنعت سینما، فیلم و سریال سازی صنعتی پول ساز و راهبردی در تمامی فرهنگ ها و تمدن‌های امروزین ست .صنعتی که الگوساز ملت ها و جریان ها، عامل جذب یا فرار سرمایه ها می‌شود.
با انحصاری بودن پخش رادیو و تلویزیون و رسانه‌های صوتی – تصویری در اختیار صدا و سیما و حاکم بودن فضای خاص سینمایی در کشورمان؛ فیلیمو و نماوا فرصت بسیار خوبی را برای فعالیت اقشار مختلف سینمایی و هنرمند فراهم آوردند. سریال‌های اختصاصی این سکوها (پلتفرم) گوناگونی فرهنگی و سلیقه ای را برای جامعه ایرانی فراهم می‌آورد.

10-  «از کی» و «بیمه. کام» (حوزه بیمه) :

شاید بیمه به عنوان یکی از کم رمق ترین بخش‌های حوزه اقتصادی کشور به نظر بیاید با آمدن استارت آپ‌های یاد شده و فعال دیگر به عنوان کارگزاری بیمه در این صنعت بی شک شاهد رونق و رقابت شفاف تر در این حوزه خواهیم بود.
رقابتی که با تبلیغات تلویزیونی این استارت آپ ها برای گرفتن سهم بیشتری از بازار آغاز می‌شود اما در نهایت با پیاده سازی طرح‌های ایده محور و قابل اجراء به پویایی بیشتر صنعت بیمه کشور منجر خواهد شد.

 
11-  لندو یا ایران رنتر (حوزه خرید اقساطی و وام بانکی) :

خرید اقساطی همیشه یکی از روش‌های توسعه بازار بوده است سرمایه در دست گروهی از جامعه و گروه دیگری از جامعه برای رفع نیازشان نیازمند سرمایه؛ همین خط و ربط بود که کم کم سیستم بانکی را پایه گذاری کرد و در عصر ارتباطات و اطلاعات ایده شکل گیری استارت آپ‌های مالی همچون «ایران رنتر» را شکل می‌دهد استارت آپی که با طرف قرار داد شدن با فروشگاه‌های اینترنتی خرد از یک سو، با خریداران آنها و سپس سرمایه داران متمایل به سرمایه گذاری در طرف دیگر سعی می‌کند واسطی برای تسهیل گری خرید و فروش در جامعه باشد.
ایران رنتر در ادامه مسیر کاری اش با بانک آینده وارد مذاکره شد و توانست موافقت این بانک برای اعطای سرمایه مورد نیاز خریداران فروشگاه‌های اینترنتی خرد را جلب کند و از ایران رنتر به لندو تغییر نام داد و با راه اندازی فروشگاه اینترنتی تیمچه سعی کرد از پایگاه داده تمایل خریداران به کالاها در فروشگاه هالی اینترنتی خرد نهایت استفاده و بهره را ببرد تا به خرید و انبار کردن کالا‌های پر متقاضی و سود ده بازار روی بیاورد و بدین ترتیب شیوه ای دیگر از راه اندازی کی فروشگاه اینترنتی بزرگ مشابه دیجی کالا را پایه گذاری کند.

در مطالبی که گذشت سعی کردم در یازده رسته برخی استارت آپ‌های موفق و خلاق در ایران را معرفی کنم برخی برای شما شناخته شده بودند و برخی دیگر کمتر یا اصلا هیچ شناختی از آنها نداشتید. (مطالعه بیشتر)

استارت آپ هایی در تکاپو برای آینده

البته استارت آپ‌هایی که ورای مسئله توفیق در زمان حال؛ آینده دار بنظر می‌رسند می‌توان به فروشگاه‌های اینترنتی بایا، تیمچه، آلین لند، امین هایپر(aminhyper)، ایران وی آی پی (iranvipstore) و شومیا در حوزه خرده فروشی کالا اشاره کرد. سایتی با عنوان کیان کار با محوریت ارائه خدمات مورد نیاز اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی به نظر می‌رسد بخش نوینی از نیازهای جامعه ایرانی را هدف قرار داده است. البته در حال حاضر این سایت فقط به اطلاع رسانی در فضای مجازی و گفتمان سازی در بین نخبگان و دانشگاهیان روی آورده است و تا به حال فعالیت عملی ملموسی از کیان کار مشاهده نشده است اما از همان فعالیت گفتمانی هم می‌شود فهمید که چه ایده ای در پس استارت آپ کیان نهفته است. این سایت وبگاه های متعددی را تحت پوشش دارد که از ان می‌توان به وبگاه خبری – تحلیلی خط ویژه و وبگاه اشتغال زایی دانش آموختگان حکمرانی گام دوم انقلاب اسلامی و وبگاه کارمانت فعال در حوزه ارائه راهکار‌های مجازی و خدمات جامع مورد نیاز فروشگاه‌های اینترنتی اشاره کرد. 

مروری بر وضعیت استارت آپ های معرفی شده در سال 1401

امروز 15 مرداد دقیقا دو سال پس از معرفی برخی استارت آپ های آینده دار (فوق الذکر ) قصد دارم میزان توفیق و شکست برخی از آنها را بررسی کنم.

1.آلین لند: تیتر دنیای اقتصاد در سال 1401 هم نشان از تمایل هلدینگ های بزرگ کشور داشت و هم چالش بزرگ فروشگاه های اینترنتی (تولید محتوا). اما تیتر چه بود؟

 هلدینگ میهن با تاسیس فروشگاه اینترنتی آلین لند وارد دنیای آنلاین شد. در هر صورت در فاصله کمتر از این خبرآگهی که همچنان روی سایت دنیای اقتصاد موجود است آلین لند بنا به دلایلی که فقط کارشناسان حوزه تجارت و اقتصاد دیجیتال می‌دانند ورشکسته شد و از روی وب رفت!؟

البته کاربران در نظرات متفاوتی را راجع به عملکرد این فروشگاه ثبت کرده اند: دسته اول نظرات - دسته دوم نظرات درباره آلین لند.

2.. بایا:

بایا با حجم وسیع تبلیغات تلویزیونی با حضور پر رنگ سیامک انصاری که مدت طولانی شبکه های تلویزیونی را قرق خودش کرده بود الان در مرداد 1403 چه وضعی دارد؟

صفحه اول بایا به عنوان صفحه فرود یک مجموعه کسب و کار استارت آپی و اینترنتی هم چنان بالاست اما نه از تبلیغات گسترده اش خبری هست و نه در جستجوهای گوگلی و موتورهای جستجویی صفحات ایجاد شده در بایا جایگاه مطلوبی دارد حتی می‌توان ادعا کرد که فروشگاه های اینترنتی مقیاس کوچک در خیلی از نتایج موتورهای جستجو بهتر از بایا هستند و عملا می‌توان گفت اگرچه رسما بایا روی وب است اما تحقیقا و تلویحا ورشکسته است با این تفاوت که هنوز روی وب است و شاید دنبال راهی برای نجات از شرایط موجود است.

3. سامانه کیان کار و وبگاه های تحت نظرش:

سامانه اینترنتی کیان کار یا همان وبگاه حمایت از اشتغال و کسب و کار کیان کار همچنان بالا ست البته تغییر محسوسی در فعالیتهایش رخ نداده است. مثل فروشگاه اینترنتی ایران وی آی پی یا فروشگاه اینترنتی امین هایپر، گروه اینترنتی کارمانت یا حتی وبگاه تازه تاسیس این گروه موسوم به کیان محتوا. اما بنظر می‌رسد امسال از نیمه دوم سال شاهد اتفاقات جدید در این مجموعه وبگاه شرکت کیانیت باشیم.

4. اسنپ در غیاب بامیلو:

از سال 1398 که بامیلو جمع شد و تمرکز گروه اینترنتی ایران بر روی اسنپ و اپ موبایلی اسنپ متمرکز شده است. جای بامیلو هم چنان خالیست و البته اراده ایی از سوی دست اندرکاران اسنپ برای برگشت بامیلو یا فروشگاه اینترنتی مشابه اش دیده نشده است.

5. شومیا و شومیا کالا: مجموعه فروشگاه های اینترنتی شومیا و شومیا کالا هم تغییرات محسوسی را در طی روزها و ماه های آینده شاهدش خواهد بود.

البته برای استارت آپ های فوق الذکر و حتی جدید مغفول مانده از نظر ما و این متن بایستی منتظر ماند و تماشا کرد که چه اتفاقاتی در طی روزها، هفته ها و ماه های آینده رقم خواهد خورد. کدام استارت آپ ها و سایت ها به موفقیت و کدام به شکست نزدیک می‌شوند.