تفاوت های سند همکاریهای 25 ساله چین و ایران با اسناد مرتبط با برجام!؟ ,

دیروز جمعه 6 فروردین ماه 1400 مادامی که ایرانی ها هنوز در گیر کرونا هستند وگرماگرم دیدوبازدیدهای نصفه نیمه نوروزی با رعایت پروتکل های بهداشتی یا حتی بدون توجه به پروتکل هغا در سیر و سفر در شهرهای مختلف کشور هستند وزیر خارجه چین وارد تهران شد تا جمعه شب و شنبه را در تهران سپری کند.

«وانگ یی» وزیر خارجه چین به دعوت رسمی «محمدجواد ظریف» همتای ایرانی خود برای دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران وارد تهران شده است. البته تهران تنها مقصد این مقام بلندپایه چینی نبوده است و وانگ یی پیش از ایران به عربستان و ترکیه سفر کرده است و پس از یک اقامت کوتاه ۲ روزه در تهران نیز قرار است به امارات متحده عربی، بحرین و عمان سفر کند.
بنابراین سفر وانگ یی را بایستی یک سلسله سفر در راستای برنامه های بلند مدت چین برای ارتقای روابط اقتصادی اش با منطقه غرب و جنوب غرب آسیا و کشورهای این منطقه دانست.
اما آنچه سفر وانگ یی را بیش از پیش حائز اهمیت کرده است امضای سند همکاری های ۲۵ ساله ایران و چین است سندی که اولین بار زمزمه هایش از سفر رئیس جمهور جمهوری خلق چین ،شی جین پینگ، به ایران در سال ۱۳۹۴ برمی گردد. دقیقا در همان زمان رئیس جمهور چین با عالیترین مقام کشور یعنی رهبر انقلاب نیز دیداری داشت. دیداری که گفته می‌شد بیشتر از بابت نشان دادن عزم و تصمیم راسخ جمهوری اسلامی ایران برای یک همکاری استراتژیک با چین خبر می‌داد. اما همزمان با این دیدار و صحبت هایی که میان ایران و چین رد و بدل می‌شد واقعه دیگری نیز در حال روی دادن بود. مذاکرات هسته ای ایران و شش کشور کم کم به توافق نزدیک می‌شد و حضور رئیس جمهور چین نیز با این موضوع بی ارتباط نبود.

بالاخره سه شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا به علاوه آلمان) بسته شد. سفر شی جین پینگ رئیس جمهور جمهوری مردمی چین به تهران و اعلام مفاد مذاکرات این سفربرای یک همکاری راهبردی ۲۵ در ابعاد مختلف توافقی میان رهبران دو کشور دقیقا ۱۱ روز پیش از انعقاد برجام صورت گرفته بود و این به معنای آن بود که چین به خوبی در روند مذاکرات هسته ای درک کرده است که توافق ایران و شش کشور به زودی قریب الوقوع است و به نوعی سعی کرده بود با پیش دستی در ارائه یک چنین پیشنهادی به ایران؛ سعی کند منافع حداکثری خود را بدست بیاورد.

برجام به تصویب رسید برخی گشایش های اقتصادی در ایران بوقوع پیوست از ان جمله ورود بی محابا لوازم خانگی اروپایی به کشور و بازگشت خودروسازان فرانسوی به صنعت خودروسازی کشورمان بود. با این رویدادها عملا تمایل به سمت و سوی چین و همکاری درازمدت کم شد.

یکی از طرف های برجام امریکا بود که می‌بایست برخی از تحریم ها من جمله تحریم های بانکی را برطرف می‌کرد بخشی از دارایی های بلوکه شده ایران را آزاد می‌کرد اما اگر نگوییم هیچ نکرد حداقل تعهدات خودش را اجراء کرد. حداقلی که اصلا با میزان تعهداتش در برجام قابل قیاس نبود.
با روی کار آمدن دولت ترامپ که دولتی تمامیت خواه بود آمریکا تلاش هایی را برای خروج از برجام آغاز نمود تا سرانجام در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ با امضای رئیس جمهور ترامپ، ایالات متحده رسماً از برجام خارج شد. تحریم هایی هم برای طرف های تجاری با ایران وضع شد و شرکت هایی که در ابتدای برجام سراسیمه به ایران آمده بودند به سرعت از بازار ایران خارج شدند.
طبیعی بود چینی ها هم که پیش از برجام سیگنال هایی برای تمایل به همکاری با تهران ارسال کرده بودند و سهم ناچیزی در این مدت بدست آورده بودند تلاش کردند مجددا پیام هایی ملموس برای ایران بفرستند پس از برخی پروژه های در دستشان کناره گیری کردند.

مذاکراتی که از سال 1394 پیش از برجام کلید خورده بود در سال ۱۳۹۸ دوباره به جریان افتاد و انعقاد این سند ب در ایران ه طور جدی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و چند متن پیش نویس بین دو کشور مبادله شد. نهایتاً حسن روحانی، رئیس جمهور ایران پیش نویس نهایی برنامهٔ ۲۵ سالهٔ همکاری های جامع ایران و چین را ۳ تیر ۱۳۹۹ در جلسه هیئت دولت بررسی و تأیید کرد. در آن نشست به وزارت امور خارجه ایران مأموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفین برساند.
حال پس از گذشت بیش از شش سال از اولین مذاکرات امروز شنبه مورخه هفتم فروردین ماه 1400 درتهران قرار است این سند با امضای وزیر خارجه چین رسمیت بیابد و کارها عملیاتی تر شود

اما چه تفاوت هایی بین این سند با سند برجام وجود دارد؟
سند همکاری های ۲۵ ساله ایران و چین را بایستی قطعه ایی از پازل بزرگ چینی ها برای طرح اقتصادی عظیم شان دانست. در حالیکه برجام سندی برای کنترل توان ایران و اعطای مشوق در عوض پذیرش برخی محدودیت ها بود. به بیانی بهتر برجام تحمیلی بود و سند مشترک ایران و چین انتخابی ست.

توضیح آنکه مدت زمان زیادی است که چین در حال توسعه قدرت اقتصادی اش است و چند صباحی است به یک قطب اقتصادی بدل گشته است به گونه ای که آمریکا سعی می‌کند به روشهای مختلف سرعت و شتاب اقتصادی چین را کند و کم کند. امریکایی ها برای تحقق این مهم هم از هیچ کاری دریغ نکمرده اند از تحریم اشخاص و شرکت ها به بهانه های مختلف گرفته تا وضع گمرکی بر کالاهای چینی وارداتی به امریکا ( آن هم در اقتصاد آزاد!؟).
زمان زیادی نمانده است که چین جایگاه اقتصادی امریکا در جهان را از آن خود کند و برای رسیدن به چنین جایگاهی برنامه های مختلف اقتصادی پیاده سازی می‌کند یکی از این برنامه ها « طرح یک کمربند و یک جاده» یا همان «طرح احیای جاده ابریشم» است.

طرح راه ابریشم جدید یا طرح یک کمربند و یک جاده، یک طرح سرمایه گذاری در زیربناهای اقتصادی بیش از ۶۰ کشور جهان و توسعه دو مسیر تجاری «کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» است که توسط چین در سال ۲۰۱۳ ارائه شده است. پشتوانهٔ این طرح قدرت صنعتی اقتصاد چین و توان سرمایه گذاری آن است. این طرح می‌تواند به همراه قدرت نظامی چین، به هژمونی این کشور در آسیای شرقی بینجامد و در نهایت با تفوق بر مسیرهای تجاری خشکی و آبی اوراسیا، چین را به سوی قدرت برتر در اقتصاد جهانی رهنمون کند.
سفر زنجیره ای وزیر خارجه چین به منطقه غرب و جنوب غربی آسیا را نیز بایستی در همین راستا تفسیر کرد.
بنابراین بایستی گفت که وانگ یی وزیر خارجه چین با هدف یافتن شریک استراتژیک تجاری برای طرح جاده ابریشم وارد منطقه شده است. این کشور می‌تواند ایران باشد یا ترکیه، عربستان امارات و حتی قطر یا عمان!؟
به بیان دیگر اگر ایران از فرصت انعقاد سند همکاری 25 ساله با چین بهره لازم را نبرد بی شک یکی از کشورهای همسایه این گوی سبقت را از ایران خواهد ربود.
البته شواهدی نیز وجود دارد که کشورهای منطقه سعی کرده اند در طی چند ماه اخیر تحولاتی را در منطقه رقم بزنند که جایگاه درخوری برای شراکت با چینی ها پیدا کنند. از حمایت مستقیم ترک ها از آذری ها در جنگ قره باغ گرفته تا تلاش عربستان برای استیلا بر کشورهای حوزه خلیج فارس به شیوه های مختلف من جمله جنگ یمن و تشکیل اعتلاف برای جنگ با یمنی ها و حتی تحرکات روزمره کشورهای منطقه در سوریه و عراق را نیز می‌توان با همین محور تجزیه و تحلیل کرد.

در طی یکسال گذشته انتقادات فراوانی به انعقاد قرارداد همکاری با چینی ها در داخل کشورمان ایران وارد شده است از مستعمره شدن کشور و فروش جزایر ایرانی همچون کیش به چینی ها گرفته تا ورود ده ها هزار نیروی نظامی و امنیتی برای حفظ و حراست از منفاع شرکت های چینی که در آینده قرار است در ایران مستقر شوند. گاهی نوک این انتقادات به سمت و سوی رهاسازی پروژه های نفتی در دست چین در زمان فروپاشی برجام از سوی آمریکا رفته و گاهی تیغ تند انتقادات بی محابا به سمت و سوی مسلمانان چین و برخوردهای غیر انسانی دولت چین آنها!
خلاصه آنکه غرب گرایان و سیاستمدارانی که تصور می‌کنند در برجام منافعشان از سوی نظام مورد تعدی قرار گرفته است و عدم موفقیتشان را ناشی از عملکرد نظام می‌دانند از هیچ منطق،برهان، دلیل و حتی بهانه ای برای سیاه نمایی این قرارداد دریغ نکرده اند.
به این عزیزان فقط باید یک جمله گفت:
« اگر بنا به اظهارات انان فضای عمومی کشور به گونه ای رقم بخورد که کشورهای منطقه جایگاهی که می‌تواند برای ایران باشد را از ایران بگیرند بدانند خیانتی عظیم به ملت وکشور و سرزمین شان کرده اند.»

البته اگر چنین افرادی اصلا جز منافعخود به منافع ملی و کس دیگری فکر کنند. بی شک بدل شدن به شریک راهبردی چین در منطقه غرب و جنوب غربی آسیا برای همه کشورهای منطقه حائز اهمیت خواهد بود.ضمن هوشیاری و دقت در عقد قراردادها و توافقات بین المللی بایستی از این فرصت بوجود آمده نهایت استفاده شود