گذری به تهدیدها، فرصت ها و حرف و حدیث ها پیرامون اپ های موبایلی ,

فضای مجازی در ایران بار دیگر متاثر از ناآرامی های اخیر کشور شد و علاوه بر اینکه زندگی صدها هزار نفر ایرانی به شدت از شرایط بوجود آمده، متضرر شده اند؛ب حث های نظری و کاربردی پیرامون فناوری ها و فرهنگ کاربری فناوری، امنیت ومسائل مرتبط با حاکمیت بار دیگر نقل رایج محافل علمی، عمومی و خصوصی شد. در این خبر نگاهی به تهدیدها و فرصت های نرم افزار محور در میانه اعتراضات و اغتشاشات ایران می‌اندازیم.

فضای مجازی متاثر از امنیت در دنیای حقیقی

اعتراضات اجتماعی چند وقت اخیر به نحوه برخورد با خانم مهسا امینی و سپس فوت نابه هنگام ایشان و واکنش های احساسی آحاد مختلف هموطنان و برخوردهای گاها سودجویانه برخی داخلی ها و خارجی ها از این موضوع و در نهایت سیر اعتراضات و وقوع حوادث مختلف امنیتی در کشور؛ فضا را به گونه ای پیش برد که حاکمیت به این نتیجه رسید که محدودیت هایی را در فضای مجازی اعمال کند.این محدودیت ها طیف وسیعی از فعالیت ها را شامل می‌شد. قطع کامل اینترنت همراه گوشی ها، ایجاد اختلال موقت در اینترنت ثابت، فیلترینگ گسترده و محدود مقطعی بخشی از محدوذدیت های یاد شده است.

واتساپ و اینستاگرام در صدر فیلترینگ ها بودند اما فیلترینگ گو گل و جی میل نیز نیز در ساعاتی از روزهایی اخیر نیز اتفاق افتاد که البته به سرعت و در کوتاه ترین زمان ممکن رفع فیلتر شد.

عصر دوم مهر ماه، کاربران داخل کشور در‌ادامه‌ی تجربه‌ی محدودیت‌های اینترنتی متوجه از دسترس خارج‌شدن اسکایپ و سایت‌های مایکروسافت و ایکس‌باکس شدند. این محدودیت نیز در پی از دسترس خارج شدن اینستاگرام و واتساپ بود و پس از آن بود که سه اپلیکیشن لینکدین ،گوگل‌پلی و اپ‌استور و سرانجام سایت استارلینک فیلتر شدند.

تویتر شبکه اجتماعی مورد علاقه سیاسیون، هنرمندان و نخبگان جامعه هم علیرغم فیلتر بودن در ایران و کارایی لازم را در سطح عمومی جامعه نداشتن اما جولانگاه و میدان دار اعتراضات ناشی از فوت مهسا امینی در فضای مجازی شد. به طوری که هشتگ مهسا امینی در توئیتر به بیش از 180 میلیون هشتگ رسید. موضوعی که پرده از فعالیت اکانت های فیک، ربات ها و لشکر سایبری فرقه مستقر در آلبانی بیش از پیش برداشت. البته بنا به نظر کارشناسان هدف پیام های توئیتری نه ایران بلکه متاثر ساختن فضای بین الملل از فوت خانم امینی و به نوعی در فشار قرار دادن ایران به لحاظ بین المللی و کسب امتیاز از ایران است.

همانگونه که بارها گفته شده است استفاده از فناوری های نوین ارتباطی برای سازمان دهی های خیابانی اغتشاشگران در ایران آن چنان اهمیت داشت که مجوز آمریکا پاره‌ای از خدمات اینترنتی و فناوری‌محور برای کاربرانی ایرانی را رفع تحریم کرد. بدیهی بود که فیلترینگ اولین واکنش حاکمیت در ایران به این اقدام مداخله جویانه و خصمانه امریکا باشد. اقدامی که البته برای قشر وسیعی از جامعه هزینه های مالی فراوانی را به دنبال داشت. در پی همین محدودیت ها بود که طیف وسیعی از جستجوها برای زمان و نحوه رفع فیلتر واتساپ و اینستاگرام در گوگل توسط کاربران ایرانی جستجو شد.

پرسشی برای عامه مردم: واتساپ و اینستاگرام در مسیر تلگرام!؟

البته وضعیتی که اکنون برای واتساپ و ایستاگرام پیش آمده، بدیع و جدید نیست. این شرایط پیش تر برای تلگرام در حوادث امنیتی قبلی رخ داده است فیلترینگی که قرار بود به صورت مقطعی مشکل ناامنی فضای عمومی جامعه را برطرف کند به فیلترینگ دائمی ختم شد. هم آن موقع و هم همین حالا کارشناسان و صاحب نظران مختلف نظرات و نقدهای فراوانی پیرامون فیلترینگ تلگرام داشتند مشابه نقدی با عنوان زیر:

فیلترینگ تلگرام ۴ ساله شد: داستان یک مسدودسازی شکست خورده

استدلال های منطقی،جالب و حتی غیر مستندی پیرامون موفقیت یا عدم موفقیت فیلترینگ تلگرام مطرح می‌شود اما این نقد فنی هم به یک پرسش مهم جواب نمی‌دهد:

اگر براستی فیلترینگ تلگرام شکست خورده است و همه انچه بایستی در تلگرام باشد هست پس چرا بایستی از فیلترنیگ واتساپ و اینستاگرام نگران باشیم؟!

نگرانی از یک طرح شکست خورده: فیلترینگ واتساپ و اینستاگرام

البته ما به طور مستند و با گذری به آمار سالهای قبل و البته با ادله کافی پیرامون از دور خارج شدن یک پیام رسان همه گیر در ایران به نام وایبر به این اظهار عدم توفیق فیلترینگ تلگرام پاسخ داده ایم ( به تصاویر همین مقاله مراجعه کنید)

تهدیدهای فضای مجازی

الف) تهدید امنیت در سطوح مختلف من جمله امنیت ملی :

اولین تهدیدی که طی سالیان متمادی که کشور از قبل فضای مجازی ان را با پوست و گوشت و خونش حس کرده است تهدایدات ملی بوده است. تهدیدی که این روزها به بهانه مهسا امینی فضا را به سمت فضای تجزیه سازی ایران عزیز پیش برده است و مطالبی پیرامون آن گفتیم.

ب) تهدیدهایی از جنس اشتغال

با همه بدی ها ومضراتی که فضای مجازی وشبکه های اجتماعی در ایران داشته اند بایستی اذعان کنیم که محاسنی داشته اند که در شرایط تهدید امنیت ملی و بروز فیلترینگ این تهدیدها خودشانر ا نشان می‌دهند. تهدیدهایی از جنس اشتغال در این دسته از تهدیدات جای می‌گیرند.

آمارهای غیر رسمی از وجود 9 میلیون شغل بر بستر اینستاگرام حکایت دارد مشاغلی که بعضا جزء مشاغل کوچک و غیره رسمی هستند. مشاغلی که توانی برای به رسمیت یافتن در فضای کسب و کار ندارند و از لابه لای وبگردی و اینستاگردی آحاد جامعه به مثابه دستفروشانو دوره گردهای جامعه ارتزاق می‌کنند

افت 90 درصدی فروش 400 هزار کسب و کار اینستاگرامی

نگاهی به فرصت های فضای مجازی در شرایط فعلی تهدیدات:

الف) فرصت بی بدیل برای پیام رسان های داخلی -

حوزه پیام رسان های داخلی یکی از مهم ترین بخش های فناورانه است که در طی سالیان گذشته بارها و بارها به سبب وقوع حوادث امنیتی به آن توجه شده است اما هیچ گاه تا به امروز جایگاه مناسب و درخور خود را پیدا نکرده اند. شاید با بروز اتفاقات تلخ و ریزش شبکه های اجتماعی و البته فرصتی که مجددا نصیب پیام رسان های داخلی شده است بشود یه تکانی به وضعیت تعداد کاربران شبکه های اجتماعی داخلی داد. این موضوع بویژه با صحبت های روز چهارشنبه 6 خرداد وزیر ارتباطات بیشتر نمود و بروز از خود پیدا می‌کند. ایشتن به مردم توصیه کردند که کسب وکارهایشان را بر روی اپ هایی که قوانین و مقررات سرزمینی ایران را نمی‌پذیرند پایه گذاری نکنند.

ب) فرصتی برای خلق بازارگاهی به جهت حضور مشاغل کوچک و متوسط

شاید بشود برنامه کاربردی - موبایلی (اپ ) با سلام را به عنوان اولین نمونه موفق بازارگاهی برشمرد.

پ) فرصتی برای تحقق موتور جستجوی ملی

تلاش های گسترده ملی در طی سالیان متمادی برای دستیابی به یک موتور جستجوی ملی با مواردی همچون گردو، یوز و ریسمون و گزینه های دیگر هیچ گاه به نتیجه مطلوب نرسید؛ این موتور جستجوهای یا انقدر ضعیف عمل کردند یا تکراری و بی رمق به فعالیت پرداختند که هیچ گاه نتوانستند جایگاه مناسبی پیدا کنند شاید هم برنامه ریزی های کاری شان ایراد داشت.

اما واقعا موتور جستجوی ملی نیاز است؟ جواب ساده است بله چون موتور‌های جستجوی بومی با دانش و شناخت بیشتر نسبت به زبان مادری یک کشور و بهره‌مندی از ابزارهای پردازش زبان بومی و دسترسی بهتر به زبان‌شناسان آن کشور قابلیت مانور بیشتری در رفع نیاز‌های مردم در حوزه جستجوی وب دارند. در واقع می‌توان جستجوی بهینه و کارا در میان صفحات وب بومی را مهم‌ترین هدفی دانست که موتورهای جستجوگر بومی به‌دنبال آن هستند. همین عامل موجب شده که موتورهای جستجوگر بومی به موفقیت‌های بسیاری در تعدادی از کشورهای مطرح دنیا دست یابند.

البته ساده سازی و رسانه ای کردن گزارشات فنی که می‌طلبد مباحث را موشکافانه تر نقد و بررسی کنند فقط القا کننده یک موضوع به جامعه است موتور جستجوی ملی صرف هزینه بیخودی است

البته مطالب زیادی در طول زمان پیرامون موتورهای جستجوی ملی و معرفی آنها نگارش یافته است که این مطالب گاها دنباله دار و امتدادی نداشته است

آنچه مشخص است اینست که در طی سالهایی که گذشته هنوز کار تیمی و تقسیم کار در بین فناوران ایرانی به خوبی جا نیافتاده است که حاضریم در این بحث تلاش هایی ناموفق داشته باشیم تا یک تلاش هدفمند. در حال حاضر هم موتور جستجوی ذره بین که از سوی همراه اول پشتیبانی می‌شود در دسترس قرار دارد.

فرصت اشتغالزایی دانش بنیان -

هر وقت صحبت از کالا و خدمت ایرانی و فرصت دادن به اشتغال بومی می‌شود، ناخودآگاه ذهن ها به سمت و سوی خودروسازی و کالاهای ایرانی می‌رود که سالها از مردم عمر، هزینه و زمان گرفتند اما هیچی که هیچ!؟

اما ما به شما می‌گوییم این مورد و این عرصه با بقیه موارد فرق می‌کند!؟ عصر داده و فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی جزء بخش های حیاتی و زیر ساختی فناوری های پیش رو هستند

چرایی و واکاوی عدم توفیق پیام رسان های داخلی

وزارت ارتباطات در مقاطع مختلف من جمله سال 97 تلاش هایی را برای حمایت از این دسته از فناوران در طی دو فاز پیاده سازی کرد اما تلاش های صورت گرفته هم از سوی دولتمردان و هم از سوی فناوران حوزه پیام رسان ها تا به امروز بنا به دلایل گوناگون بی ثمر مانده است. در آخرین مورد از حمایت های دولتی از پیام رسان های داخلی در اواخر آذرماه سال گذشته بود که بنا به دستور عیسی زارع‌پور -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- با استمهال شش ماهه بازپرداخت وام های پرداختی پست بانک به پیام رسان ها موافقت به عمل آمد.

البته مدیران پیامرسان های داخلی نظرات متفاوتی درباره چرایی این عدم توفیق دارند به عنوان مثال محسن غفاری مدیرعامل پیامرسان ایتا معتقد است دولتمردان در حمایت از پیام رسان ها کوتاهی کرده اند اما مهدی انجیدنی مدیرعامل پیامرسان گپ معتقد است: علت اول، سوادرسانه‌ای در جامعه است که می‌توان آن را بزرگترین خلأ کشور دانست و ما مردم را آموزش نداده‌ایم که فضای مجازی چه آسیب‌ها و محاسنی دارد، باید سطح سواد رسانه‌ای جامعه را ارتقاء دهیم تا بدانند خودشان یا فرزندانشان از چه ابزاری باید استفاده کنند؛ علت دوم این است که در ایران برخلاف سایر کشورها، هیچ الزامی وجود ندارد که دستگاه‌ها نباید داده‌های خود را از کشور خارج کنند،
این نظرات مدیران پیام رسان ها در حالیست که معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات معتقد است خدماتی که مردم می‌خواهند و نیاز دارند به صورت کامل در پیام رسان های داخلی نیست پس به پیام رسان های خارجی رجوع می‌کنند.

شاید دهه هشتادی ها و بسیاری از افرادی که روزانه از پیام رسان واتساپ یا تلگرام استفاده می‌کنند اصلا یادشان نیاید که پیام رسانی مثل وایبر چه تحولی در ارتباطات ایجاد کرد.

شاهدی بر توفیق فیلترینگ : از دور خارج شدن وایبر

نظر سنجی دوم ایسپا و تایید یک ظن!؟

آمار یک نظر سنجی برای بررسی شکست طرح فیلترینگ تلگرام!؟

نقدی نه چندان قوی اما حائز ارزش!؟